contact@haitiwonderland.com+509 36184317

Dekouvri

Panye

Haïti : Citadelle la FerrièreHaïti : Citadelle la Ferrière
Nouvèl October 13, 2024

Chèz Dwa Konstitisyonèl Monferrier Dorval, yon jès Inivèsite Leta Ayiti, pou konsève memwa Pwofesè Dorval.

Chèz Dwa Konstitisyonèl Monferrier Dorval la se yon inisyativ gwo entansite entelektyèl, ke Inivèsite Leta d Ayiti (UEH), pran atravè lidèchip rektora li a, an akò ak dirijan Fakilte Dwa ak Syans ekonomik (FDSE). Objektif prensipal inisyativ la se pou onore ak perpétuer memwa vanyan ak briyan Pwofesè Monferrier Dorval, ki te asasinen nan sikonstans twoub sa gen plis pase twazan. E nan objektif pou fè yon kontribisyon syantifik nan gwo deba ki ap travèse sosyete ayisyen an depi anviwon dizan sou bezwen chanje oswa ou pa, konstitisyon 29 mas 1987 la te amande 11 me 2011 la. eseye aplike li de preferans. Si li ta dwe chanje, si chanjman sa a ta dwe radikal, sinon kisa li ta dwe genyen an tèm de chanjman nan yon nouvo lwa paran pou yon pi bon òganizasyon enstitisyon an Ayiti. Se pwofesè Henri Marge ki prezide chèz la syantifikman. Dorléans, (aktyèl chèf AFPEC), epi li se vis-prezidan dwayen fakilte lwa ak syans ekonomik yo, Me Eugène Pierre Louis. Prezidan an pran fòm yon seri konferans ak deba (15 an total), ki dewoule nan lokal biwo pwoteksyon sitwayen OPC, sou non Mèkredi Prezidan Dorval Monferrier. Se nan sans sa a pou senkyèm edisyon Chair Wednesday (ki te dewoule mèkredi 9 oktòb 2024 la nan OPC, an prezans pwotèktè sitwayen an, Me Renan Hédouville), atansyon te plase sou edikasyon nan deba ki antoure. devlopman posib yon nouvo konstitisyon pou Ayiti. 5yèm rankont sa a te dewoule sou tèm: "Edikasyon, Ansèyman, Rechèch, Syans ak Teknoloji". Konferans la te modere pa twa gran nan kominote entelektyèl ayisyen an, ki gen ladan de pwofesè eminan nan UEH a, nan ka sa a, Pwofesè Odonel Pierre Louis, direktè akademik nan École Normale Supérieure (ENS); vis-rektè UEH a, Pwofesè Jacques Blaise. Entèvansyon yo te swiv pa direktè enstiti nasyonal fòmasyon pwofesyonèl (INFP) Mesye Dikel Delvariste.

Par Moise Francois | 1
Konnen plis
Nouvèl August 23, 2025

Lansman Prim Angajman an: Yon Inisyativ pou Onore ak Ankouraje Jèn Lidè ann Ayiti

29 Out 2025 la pral make de evènman eksepsyonèl: wityèm anivèsè angajman Pierre Marc BAPTISTE kòm yon jèn lidè ak aktivis sosyal ak politik, ak lansman ofisyèl Prim Angajman an. Inisyativ inik sa a gen pou objaktif pou onore ak ankouraje jèn lidè, pwofesyonèl ak akademik pou devouman ak patisipasyon aktif yo nan lavi kominote a. Misyon Prim Angajman an se rekonèt lidèchip jèn yo, ankouraje angajman sivik, epi mete aksan sou modèl enspiran ki kapab enfliyanse pozitivman yon jenerasyon antye. Atravè prim sa a, Pierre Marc BAPTISTE espere ankouraje jèn yo pou yo patisipe nan aksyon konkrè ki vize rezoud pwoblèm kominote a, diminye inegalite sosyal yo, epi ranfòse patisipasyon sivik. Premye edisyon an pral patikilyèman senbolik. Uit jèn lidè ki soti nan plèn Cité Soleil la pral onore pou enpak sosyal ak kominotè inisyativ yo. Nan yon jès solidè ak pataj konesans konkrè, 200 liv pral bay tou nan bibliyotèk Lise Duvivier nan Cité Soleil, pou kontribye nan edikasyon ak fòmasyon jenerasyon kap vini yo. Avèk prim sa a, Pierre Marc BAPTISTE konfime ankò kwayans li ke angajman jèn yo se yon levye esansyèl pou chanjman sosyal ak politik an Ayiti. Sa a se yon opòtinite inik pou selebre moun k ap pran aksyon pou transfòme kominote yo a, tout pandan n ap enspire lòt jèn yo pou yo swiv chemen aksyon ak lidèchip la. Nan dat 29 out 2025, yo pral onore jèn Ayisyen yo, epi yo pral etabli yon nouvo tradisyon rekonesans ak enspirasyon pou ankouraje angajman sivik ak responsablite nan tout peyi a.

Par Appolon Guy Alain |
Konnen plis

Dènye piblikasyon yo

Jou Ferye an Ayiti

Ayiti, pèl Zantiy yo, se yon peyi ki rich nan istwa ak kilti. Jou ferye piblik li yo se moman selebrasyon, komemorasyon ak refleksyon sou sot pase bèl pouvwa li yo. Chak dat gen yon siyifikasyon espesyal, plonje Ayisyen nan yon atmosfè fèstivite ak memorab. b~1ye janvye: Jounen Endepandans Nasyonal ak Nouvèl Ane~b 1ye janvye se yon jou doubl espesyal an Ayiti. Yon bò, se Jounen Endepandans Nasyonal la, ki komemore viktwa esklav ayisyen yo sou fòs kolonyal franse yo an 1804. Yon lòt bò, se lavèy nouvèl ane a, ki make kòmansman yon nouvo ane ki chaje ak pwomès ak lespwa. b~2 Janvye: Fèt Zansèt yo~b 2 janvye dedye a memwa zansèt yo. Se yon opòtinite pou Ayisyen sonje rasin yo, selebre eritaj kiltirèl ki pase de jenerasyon an jenerasyon. b~Fevriye: Kanaval, Lendi Gras, Madi Gras, Mèkredi Sann~b Mwa fevriye a make pa Kanaval, youn nan fèstivite ki pi kolore e ki pi dinamik ann Ayiti. Lari yo ranpli ak parad, mizik vivan ak dans sovaj. Mardi Gras se akimilasyon kanaval, ki te swiv pa sann Mèkredi, ki make kòmansman Karèm la. b~Avril: Pak, Jedi Sant, Vandredi Sen~b Selebrasyon Pak ann Ayiti gen ladann tradisyon relijye Jedi Gran ak Vandredi Sen. Se yon moman lapriyè ak refleksyon pou anpil Ayisyen. b~1 Me: Jounen Agrikilti ak Travay~b 1ye me dedye pou selebre travay ak enpòtans agrikilti nan lavi peyi a. Se yon opòtinite pou rekonèt efò travayè yo ak mete aksan sou sektè agrikòl la. b~18 me: Festival Drapo~b Jounen Drapo a selebre drapo ayisyen an, yon senbòl endepandans ak fyète nasyonal la. Ayisyen onore koulè yo epi sonje kouraj zansèt yo nan batay pou libète. b~23 me: Jounen nasyonal souverènte~b Jou sa a komemore rekonesans souverènte ayisyen an pa Frans an 1805. Se yon moman fyète nasyonal ak reyafime endepandans. b~Me - Out: Asansyon~b Asansyon an selebre ant Me ak Out, yon festival relijye ki make Asansyon Jezikri nan syèl la. b~Jen: Fèt Dye~b Fèt Dye, ke yo rele tou fèt kò ak san Kris la, se yon selebrasyon relijye enpòtan nan mwa jen. b~15 out: Sipozisyon Mari~b Sipozisyon Mari a se yon jou fèt kretyen ki make Asansyon Vyèj Mari a nan syèl la. Li fete ak ferve an Ayiti. b~20 septanm: anivèsè nesans Jean-Jacques Dessalines~b Dat sa a komemore nesans Jean-Jacques Dessalines, youn nan zansèt fondatè Ayiti yo e yon lidè kle nan lit pou endepandans la. b~17 oktòb: Lanmò Desalin~b 17 oktòb se yon jou komemorasyon lanmò Jean-Jacques Dessalines, ki raple enpak li sou istwa ayisyen an. b~1ye novanm: Jou tout Sen ~b Jou tout Sen se yon jou fèt relijye ki onore tout sen, selebre ak lapriyè ak vizit nan simityè. b~2 Novanm: Jou Mouri~b Jounen tout nanm yo se yon opòtinite pou rann omaj a moun ki mouri yo nan dekore tonm ak patisipe nan seremoni relijye yo. b~18 novanm: Komemorasyon batay Vertières~b Jou sa a onore viktwa desizif ayisyen an nan batay Vertières an 1803, ki te make fen okipasyon fransè a. b~Desanm 5: Jounen Dekouvèt~b 5 desanm selebre dekouvèt zile a pa Christopher Columbus an 1492. b~25 desanm: Nwèl~b Selebrasyon Nwèl ann Ayiti make pa reyinyon fanmi, manje fèt ak tradisyon relijye. Jou ferye ann Ayiti se pi plis pase repo nan lavi chak jou; sa yo se moman ki enkòpore nanm ak rezistans nan yon pèp. Chak selebrasyon bay yon opòtinite pou reyini ansanm, sonje sot pase a epi gade nan lavni ak espwa ak detèminasyon.

Pitye ​​oswa travay yon vye nanm kraze anba pwa yon egzistans ki gou tankou absent

Mo kriz la gen yon kantite enfini siyifikasyon. Pa gen entansyon revele yo tout apremidi sa a. Sepandan, gen kèk klarifikasyon ki nesesè. Yon timoun paran yo pa gen ase kòb nwèl sa a pou achte l yon poupe Little Black Mermaid lanse yon kolè epi fèmen tèt li nan chanm li san li pa manyen manje l pou jounen an. Yon ti gason yon vwazen te anpwazonnen chen toudenkou pou l te tire revanj oswa apre li te pran laraj, li te pèdi yon zanmi fidèl lannwit lan, antre nan kriz. Finalman, yon sosyete nan priz tout kalite chanjman epi ki gen lidè yo san kolòn vètebral, petèt pwolonje nan yon gwo kriz. Nan premye ka a, jenn fi a boude atire atansyon a nan paran li yo nan lòd yo santi yo apresye pa timoun laj li nan lekòl la oswa nan katye a. Jodi a, anviwon trant minit negosyasyon yo kapab ase pou jwenn yon solisyon dirab. Nan tan mwen an, kèk kou byen file nan senti a ta mete yon fen nan kapris sa a. Men, limanite ap evolye, yo di. Nan dezyèm ka a, ti gason sa a ka souri ankò apre kèk semèn. Li bezwen yon ti atansyon epi, pwobableman, yon lòt chen. Kòm Stendhal ta di, sèlman pasyon triyonf sou pasyon. Nan dènye ka a, sosyete sa a dirije pa inepts se souke nan nwayo li yo. Enstitisyon li yo ka dezentegre youn pa youn. Fòs vivan yo fonn nan pa gen tan. Sitiyasyon sa a kreye yon tsunami sosyete ki detwi tout lavi nan kominote sa a. Se vre wi yon kriz. Kriz la nan pwen de vi sa a konstitye yon sitiyasyon alarmant, dezespere nan egzistans la nan yon kominote kote pa gen anyen k ap mache byen. Dezòd ap gouvènen siprèm la. Sans nan lavi a disparèt. Moun nan ka pran priyorite sou kominote a. Tout moun ap eseye rezoud pwoblèm yo san yo pa enkyete sou lòt moun. Vwazen ki pi pre a rlege ane limyè lwen. Ki jan yo ale nan kreyasyon? Ki jan nou ka kontinye vin ansent lòt? Ki jan atis la ka absòbe gwo dekourajman kolektif sa a kòm yon sous motivasyon? Se kesyon sa yo mwen bezwen reponn. Yon atis wè ak santi sa mòtèl òdinè pa ka menm imajine nan yon lavi de mil ane. Li kreye pou denonse, lè konsyans li kòm yon moun ap revòlte. Li egzalte ewo yo oswa peyi a selon santiman li. Li chante nan bote nan yon fanm irézistibl, kaptivan oswa lèd resplende. Li ka sèvi ak dezolasyon ki antoure a tou pou l bay lavi yon sans. Kreye nan literati tankou nan boza an jeneral pa depann de sitiyasyon an. Zak kreyasyon an depann de dispozisyon kreyatè a. Evènman yo paralize kèk ak galvanize lòt. Kreye se agreyab. Se poutèt sa tout moun jwi selon fantasy yo. Ekri ouvri pòt pou chanje. Ekriven an pran yon gade diferan nan mond lan. Lè li mete tèt li nan reyalite li anbeli li, fè li pi bon oswa efreyan selon mesaj li gen entansyon pataje. An tou, avèk li lavi pa janm estatik. Ekri se mete mond lan nan yon bokal pou eksplore linivè a. Atis la reflechi sou travay li nan tout move tan. Oswald Durand te kontan wè bèl kò Choucoune nan obsèvatwa sekrè li a. Musset, nan lòt men an, te nan doulè ekri sou lannwit Oktòb li. Kanta Dany Laferrière, nan ekzil, li dekri laterè diktati Divalye a ak neglijans jèn fi nan katye li a nan monn vyolan e danjere sa a. Alafen, ekriven an ap viv nan yon sosyete ak valè ke li pataje oswa ou pa. Yo kondisyone egzistans li oswa yo pa gen okenn enfliyans sou li. Nan plizyè fason, mond lan ki antoure sèvi kòm laboratwa li. Li fè eksperyans li yo la. Li pran yon nouvo gade nan mond lan, chire, dezagre, melankoli, vyolan, plen ak anmè depann sou atitid li. Pitié se travay yon vye nanm kraze anba pwa yon egzistans ki gou absent. Jenn Mike Bernard Michel ap viv sou ekspeditif ak manti. Men lavi yo tonbe sou li ak vyolans endèskriptibl. Malè anbrase l lajounen kou lannwit. Se poutèt sa nou ta dwe abandone? Musset te renmen di: “nonm se yon apranti, doulè se mèt li. E pesonn pa konnen tèt li jiskaske li fin soufri. » Atis la dwe pwodui anba tout syèl. Sa a se vokasyon li. Moun enkonpetan ki sou pouvwa a, bandi legal oswa otowout, gwo pri lavi a, chomaj, kè kase se tout bagay ki sousi pou li. Si se vre ke yon vant grangou pa gen zòrèy, reyalite a rete ke li kenbe sèvo a alèt. Non, li ankouraje l ’nan pwen nan kreye travay intemporel. Mesye Mercy, ou gen yon avni briyan devan ou. Travay Jean Rony Charles, liv la disponib nan Éditions Repérage.

Dènye piblikasyon yo

Istwa

Istwa

Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.

Bote natirèl

Bote natirèl

Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.

Eritaj

Eritaj

Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.

Kilti

Kilti

Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.

  • +
    • Piblikasyon